Odbyt jest końcowym otworem przewodu pokarmowego. Odpowiada za powstrzymywanie wydalania stolca za pomocą mięśni tworzących zwieracz odbytu. Zwieracz dzieli się na zwieracz wewnętrzny i zwieracz zewnętrzny odbytu. Lekarzem zajmującym się chorobami odbytu jest proktolog.
Choroby odbytu
Szczelina jest raną powstałą w kanale odbytu. Jest to podłużne pęknięcie wywołujące szereg dolegliwości. Lokalizuje się najczęściej od góry, rzadziej od dołu, a najrzadziej w innym miejscu obwodu odbytu. W początkowej fazie szczelina powoduje bardzo silny ból podczas defekacji.
Ból jest najsilniejszy w momencie przechodzenia stolca przez kanał odbytu, oraz chwilę po wypróżnieniu. Występuje również krwawienie. Krwawienie to zazwyczaj pojawia się podczas podcierania. Można odczuwać również dyskomfort w okolicy krocza oraz swędzenie i pieczenie.
Szczelina odbytu powstaje najczęściej w skutek oddania bardzo twardego stolca. Innymi czynnikami wpływającymi na powstawanie szczeliny są:
– zakażenie gruczołów odbytowych,
– długotrwałe zaparcia,
– uprawianie seksu analnego,
– długotrwały poród dziecka o dużej masie urodzeniowej,
– wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Szczelina powoduje bardzo często efekt błędnego koła. Mianowicie chory bojąc się kolejnej defekacji powstrzymuje oddanie stolca, co z kolei powoduje, że stolec ten staje się dużo bardziej twardy i zbity. Z upływem czasu rana staje się coraz głębsza, jej brzegi oddalają się od siebie i grubieją, pojawia się stan zapalny. W konsekwencji odbyt staje się coraz bardziej ciasny, wąski co prowadzi do problemów z wypróżnianiem się. Nieleczona szczelina przechodzi w stan przewlekły.
Jak rozpoznać szczelinę odbytu?
* Kolonoskopia;
* Badanie endoskopowe;
* Anoskopia;
* Rektoskopia.
Bardzo istotne jest wykonanie badania i stwierdzenie, czy stan zapalny dotyczy faktycznie tylko odbytu, czy również jelita grubego.
W leczeniu szczeliny odbytu ważna jest odpowiednia dieta zmiękczająca stolec. Powinno stosować się maści rozluźniające zwieracz odbytu. Jeśli te metody zawodzą konieczne będą zastrzyki z toksyny botulinowej lub ostatecznie operacja.
Ropień okołoodbytniczy jest ograniczonym zbiornikiem z ropą, rozwijającym się w okolicy odbytu. Jego lokalizacja może znajdować się płytko pod skórą , lub głębiej w pobliżu ściany odbytu. Najczęściej pojawia się u osób chorujących na nieswoiste zapalenie jelit.
Objawami są przede wszystkim:
– silny, przeszywający, pulsujący ból w okolicy odbytu;
– zaczerwienienie;
– dreszcze i gorączka;
– wyciek ropy z odbytu lub otworu skóry towarzyszącej odbytowi.
Przyczynami ropni okołoodbytniczych są:
– choroba Leśniowskiego – Crohna;
– wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
– zakrzep żylaków odbytu;
– zranienie lub zabiegi w okolicy odbytu;
Najlepszym sposobem zapobiegawczym jest higiena odbytu, oraz dieta rozluźniająca stolec. Podstawowym leczeniem jest chirurgiczne otwarcie ropnia i umożliwienie swobodnego odpływu ropy na zewnątrz, co zwykle prowadzi do jego wygojenia w przeciągu kilku tygodni. Kiedy ropień zostanie nacięty, przydatne stają się nasiadówki z ciepłej wody co 2-4 godziny. Ważne jest również przestrzeganie zmiany opatrunków.
Badaniami ustalającymi prawidłowe rozpoznanie są:
– rozmowa oraz badanie per rectum;
– anoskopia;
– rektoskopia;
– USG jamy brzusznej.
Nowotwór odbytu jest rakiem rozwijającym się bardzo wolno i stanowi około 25% nowotworów jelita grubego. Najczęściej występuje u ludzi w wieku 50-60 lat.
Przyczynami wewnętrznymi nowotworu odbytu są:
– wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
– polipowatość;
– choroba Leśniowskiego-Crohna;
– nowotwór złośliwy układu nerwowego;
– gruczolaki;
Do przyczyn zewnętrznych zalicza się:
– spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa;
– palenie tytoniu;
– zbyt mała ilość spożywanych witamin C, A, oraz E;
– duża ilość tłuszczów w diecie;
– częste zaparcia.
Do objawów nowotworu odbytu zaliczamy:
– stolec z domieszką śluzu;
– brak apetytu;
– odczuwalny ból w dole brzucha;
– ból wyczuwalny w badaniu per rectum;
– wzdęcia;
– krwawienia utajone lub jawne;
– niedrożność układu pokarmowego;
– powiększenie obwodu brzucha;
– zmiana rytmu wypróżnień.
Badania wykrywające nowotwór odbytu:
– kolonoskopia;
– sigmoidoskopia;
– histopatologia;
– USG jamy brzusznej;
– USG przez odbyt;
– tomografia komputerowa;
– rezonans magnetyczny;
– RTG płuc;
– badanie per rectum.
– badanie markerów nowotworowych.
Leczenie:
– operacja;
– radioterapia przedoperacyjna;
– radioterapia pooperacyjna;
– chemioterapia pooperacyjna;
– leczenie paliatywne.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest rodzajem nieswoistego zapalenia jelita. W przebiegu choroby stanowi zapalnemu ulega błona śluzowa jelita grubego, oraz odbytnicy. Choroba ujawnia się przeważnie w wieku pomiędzy 15 a 25 rokiem życia.
Za przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego uważa się:
– bodźce stresowe;
– zakażenia bakteryjne;
– chwiejność psychiczna;
– zaburzenia regulacji wegetatywnej;
– czynniki genetyczne;
– odczyny alergiczno- immunologiczne.
Objawy są zależne od fazy choroby. Czy jest ona w zaostrzeniu, czy remisji.
Zalicza się do nich:
– śluz, oraz krew w kale;
– silne, rozlane, skurczowe bóle brzucha;
– gorączka lub stany podgorączkowe;
– wzdęcia;
– bolesne parcie na stolec.
– biegunka lub biegunka na zmianę z zaparciami;
– osłabienie;
– brak apetytu;
– niedokrwistość.
Badania rozpoznające WZJG:
– kolonoskopia;
– tomografia komputerowa;
– RTG jamy brzusznej;
– USG jamy brzusznej.
Leczenie polega na stosowaniu odpowiedniej diety, leczeniu farmakologicznym, oraz leczeniu operacyjnym.
Choroby odbytu często powodują u nas wstyd i dyskomfort. Uczucie to wielokrotnie sprawia, że unikamy wizyty u lekarza. Jednak nie powinniśmy z taką wizytą zwlekać, jeśli tylko zauważyliśmy jakieś niepokojące objawy.
