Złamanie śródstopia to jeden z najczęstszych urazów stopy, który może dotknąć zarówno sportowców, jak i osoby prowadzące siedzący tryb życia. Choć pozornie niegroźne, nieleczone złamanie może prowadzić do trwałych deformacji stopy i problemów z chodzeniem. Warto więc wiedzieć, jakie są przyczyny takiego urazu, jak go rozpoznać, na czym polega diagnostyka oraz ile trwa proces leczenia i rekonwalescencji.
Jak dochodzi do złamania śródstopia i jakie są jego rodzaje?
Kości śródstopia to pięć długich, cienkich kości znajdujących się pomiędzy palcami a kośćmi stępu. Odpowiadają one za prawidłowe podparcie ciała i amortyzację podczas chodzenia czy biegania. Złamanie może dotyczyć jednej lub kilku kości jednocześnie, a do urazu dochodzi najczęściej w wyniku:
- bezpośredniego uderzenia lub przygniecenia stopy (np. upadek ciężkiego przedmiotu),
- skręcenia stopy w wyniku potknięcia lub nagłego ruchu,
- przeciążenia – u sportowców, biegaczy i żołnierzy, co prowadzi do tzw. złamań zmęczeniowych,
- urazów komunikacyjnych lub upadków z wysokości.
W zależności od mechanizmu urazu wyróżnia się:
- złamania urazowe – powstałe nagle, w wyniku silnego uderzenia,
- złamania przeciążeniowe (zmęczeniowe) – rozwijające się stopniowo, w wyniku długotrwałego nacisku na kość,
- złamania z przemieszczeniem lub bez przemieszczenia – w zależności od tego, czy fragmenty kości zmieniły swoje położenie,
- złamania wielokrotne (wieloodłamowe) – powstałe przy dużych urazach mechanicznych.
Każdy z typów wymaga innego postępowania, dlatego tak ważna jest właściwa diagnostyka i ocena ortopedyczna.
Objawy złamania śródstopia – po czym je rozpoznać?
Objawy złamania śródstopia często bywają mylone ze zwykłym stłuczeniem lub skręceniem. Czasami ból nie pojawia się od razu, a nasila się po kilku godzinach lub dniach, zwłaszcza przy próbie chodzenia. Najczęstsze symptomy to:
- silny ból w środkowej części stopy, nasilający się przy obciążeniu,
- obrzęk i zasinienie, które mogą obejmować także palce,
- trudności w poruszaniu się i niemożność stanięcia na chorej nodze,
- uczucie niestabilności stopy lub wrażenie „zapadania się” przy każdym kroku,
- w niektórych przypadkach – widoczna deformacja lub zniekształcenie konturu stopy.
W przypadku złamań zmęczeniowych objawy mogą być subtelne – pojawia się tępy ból i lekki obrzęk, który często jest bagatelizowany. Właśnie dlatego wiele takich złamań rozpoznaje się dopiero po kilku tygodniach.
Jak przebiega diagnostyka złamania śródstopia?
Podstawowym badaniem diagnostycznym jest RTG stopy w projekcji przednio-tylnej, bocznej i skośnej. W niektórych przypadkach, szczególnie przy podejrzeniu złamania przeciążeniowego, zdjęcie rentgenowskie może początkowo nie wykazywać zmian – wtedy lekarz zleca rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografię komputerową (CT), które pozwalają uwidocznić mikropęknięcia i stan tkanek miękkich.
W diagnostyce pomocne jest również badanie fizykalne, w trakcie którego lekarz ocenia obrzęk, bolesność palpacyjną i zakres ruchu. U sportowców czasem wykonuje się także USG tkanek miękkich, by sprawdzić stan ścięgien i więzadeł.
W nowoczesnych placówkach, takich jak Szpital Carolina w Warszawie, diagnostyka złamań stopy odbywa się kompleksowo – od badań obrazowych, przez konsultację ortopedyczną, po zaplanowanie leczenia i rehabilitacji. To ułatwia szybkie wdrożenie odpowiedniej terapii i skraca czas powrotu do sprawności.
Zobacz: https://carolina.pl/klinika-ortopedii-i-traumatologii/stopa/zlamanie-v-kosci-srodstopia/.
Leczenie i unieruchomienie stopy – co warto wiedzieć?
Sposób leczenia zależy od rodzaju złamania i stopnia jego przemieszczenia.
- Złamania bez przemieszczenia najczęściej leczy się zachowawczo. Stosuje się specjalny but ortopedyczny lub gips, który unieruchamia stopę na okres 4-6 tygodni.
- Złamania z przemieszczeniem wymagają nastawienia odłamów, często pod kontrolą RTG, a w niektórych przypadkach również zabiegu chirurgicznego.
- Złamania wieloodłamowe lub niestabilne mogą wymagać zastosowania implantów (śrub, płytek, drutów), które stabilizują kość do momentu zrostu.
Po unieruchomieniu pacjent powinien poruszać się z pomocą kul, unikając obciążania chorej stopy. Ważne jest utrzymanie ruchomości w stawie skokowym i palcach, by zapobiec zanikom mięśni i ograniczeniu ruchu po zdjęciu gipsu.
W procesie leczenia coraz częściej stosuje się ortezy zamiast tradycyjnych opatrunków gipsowych – są lżejsze, bardziej komfortowe i pozwalają szybciej rozpocząć rehabilitację.
Ile trwa rekonwalescencja po złamaniu śródstopia i jak wygląda powrót do sprawności?
Czas gojenia złamania śródstopia zależy od rodzaju urazu, wieku pacjenta, stanu kości i sposobu leczenia. W większości przypadków zrost kostny następuje po 6-8 tygodniach, jednak pełny powrót do sprawności może potrwać znacznie dłużej.
Po zdjęciu gipsu lub ortezy rozpoczyna się rehabilitacja, której celem jest:
- odzyskanie pełnego zakresu ruchu w stopie,
- wzmocnienie mięśni odpowiadających za stabilizację i chód,
- nauka prawidłowego obciążania kończyny,
- poprawa krążenia i elastyczności tkanek.
W pierwszej fazie stosuje się ćwiczenia bierne i izometryczne, a następnie przechodzi do treningu propriocepcji i równowagi. Stopniowo włącza się również ćwiczenia siłowe i funkcjonalne, np. stanie na palcach, marsz po różnych podłożach czy ćwiczenia na platformach balansowych.
Powrót do pełnej aktywności sportowej jest możliwy zwykle po 3-4 miesiącach, jednak w przypadku złamań z przemieszczeniem lub u osób starszych okres rekonwalescencji może wydłużyć się do pół roku.
Rehabilitacja po złamaniu śródstopia wymaga cierpliwości i systematyczności, ale przy odpowiednim postępowaniu większość pacjentów odzyskuje pełną sprawność bez trwałych następstw.
