Zawał serca to poważne schorzenie, które dotyka coraz większej liczby osób. Ważne jest, aby w porę zareagować i skontaktować się z lekarzem. Zwłoka w przypadku zawału serca może skutkować poważnymi powikłaniami zdrowotnymi, a nawet śmiercią. Jak rozpoznać zawał? Jakie są najczęstsze objawy? Co robić, gdy zaobserwujemy te objawy u siebie lub osoby bliskiej?
Zawał – charakterystyczne objawy
Typowym objawem zawału jest ból w klatce piersiowej. Najczęściej pojawia się on nagle, nie ustępuje po chwili odpoczynku i narasta w czasie. Jest on zlokalizowany za mostkiem i często zdarza się, że promieniuje do lewego ramienia, lewej dłoni, a także do szyi i żuchwy. Ma charakter piekący, palący lub gniotący. Często towarzyszy mu duszność, problemy z oddychaniem, a także uczucie kołatania serca. Mogą również pojawić się nudności, wymioty, a nawet utrata przytomności.
Wyżej wymienione objawy to te najbardziej charakterystyczne, jednak nie u każdego zawał przebiega typowo. Niespecyficzny przebieg zawału najczęściej pojawia się u kobiet i osób chorych na cukrzycę. Może się zdarzyć, że te osoby nie będą odczuwały bólu zawałowego.
Co zrobić, gdy zaobserwujemy objawy zawału?
Gdy zaobserwujemy objawy zawału u siebie samego, należy niezwłocznie zgłosić się do szpitala, lub gdy jest to niemożliwe, poprosić drugą osobę o pomoc i o wezwanie karetki pogotowia. Jeżeli objawy te dostrzeżemy u osoby bliskiej, powinniśmy niezwłocznie udzielić jej pierwszej pomocy i zadzwonić pod numer alarmowy.
Jeżeli pacjent jest przytomny, świadomy i oddycha, należy usadzić go wygodnie i spróbować uspokoić, gdyż nerwy jedynie pogorszą jego sytuację. Z kolei gdy pacjent jest nieprzytomny, powinniśmy sprawdzić, czy oddycha. Należy tego dokonać poprzez delikatne odchylenie głowy w tył i nachylenie się nad twarzą pacjenta. Jeśli wyczujemy oddech, powinniśmy ułożyć go na boku z głową odchyloną do tyłu, aby drogi oddechowe pozostawały drożne.
Jeżeli chory nie oddycha, powinniśmy czym prędzej przystąpić do masażu serca. W miejscach publicznych często do dyspozycji mamy defibrylator AEG. Wówczas należy poprosić któregoś ze świadków o jego dostarczenie, a samemu przystąpić do resuscytacji. Aby wykonać ją poprawnie, powinno się uklęknąć przy pacjencie, ułożyć obydwie dłonie na jego mostku i mocno uciskać bez uginania rąk w łokciach.
Schemat to 30 uciśnięć i 2 oddechy. Jeżeli mamy do dyspozycji defibrylator AEG, należy postępować zgodnie z jego instrukcjami. Gdy jesteśmy zdani jedynie na siebie, powinniśmy kontynuować masaż serca aż do odzyskania oddechu przez pacjenta lub przyjazdu pogotowia ratunkowego.
Jak rozpoznać zawał na podstawie badań?
Po przyjęciu do szpitala lekarz zleca wykonanie szeregu badań, mających na celu potwierdzenie lub wykluczenie zawału. Wśród nich znajduje się oznaczenie poziomu tak zwanych markerów zawałowych we krwi żylnej pacjenta. Najważniejszym z nich jest troponina. Jej znaczny wzrost wskazuje na świeże uszkodzenie mięśnia sercowego. Jeżeli poziom troponiny narasta w czasie, świadczy to o świeżym zawale. Jeśli natomiast jej poziom obniża się, rozpoznanie świeżego zawału jest mało prawdopodobne.
Ważnym badaniem jest również badanie EKG. Pokazuje ono czy rytm pracy serca jest miarowy. Można na jego podstawie wnioskować również o obecności lub braku uszkodzenia serca, lokalizacji tego uszkodzenia, a także jego ciężkości. Samo badanie EKG nie wystarczy do jednoznacznego potwierdzenia lub wykluczenia zawału.
Kluczowym badaniem w rozpoznawaniu zawału serca jest koronarografia. Do tętnic wieńcowych pacjenta podawany jest kontrast, a okolica serca jest prześwietlana przy pomocy aparatu rentgenowskiego. Pozwala ona na zobrazowanie przebiegu naczyń zaopatrujących mięsień sercowy w krew, a także uwidacznia wszelkie zwężenia będące źródłem niedokrwienia, a tym samym zawału. Koronarografia jest podstawą do zakwalifikowania pacjenta do zabiegowego leczenia zawału serca.
Zawał – jak zapobiegać
Czynników ryzyka zawału jest wiele, wśród nich są takie jak wiek czy płeć męska, na które nie mamy wpływu. Poważnym czynnikiem ryzyka jest również palenie tytoniu, którego należy jak najszybciej zaprzestać, aby zadbać o swoje serce. Nie bez znaczenia jest również dieta.
Powinna być ona uboga w nasycone kwasy tłuszczowe, a bogata w kwasy omega-3 i omega-6, które są zawarte między innymi w rybach i olejach roślinnych. Ważna jest również aktywność fizyczna. Rekomendowana ilość ruchu to minimum trzydziestominutowy trening dziennie. Czynnikiem ryzyka rozwoju zawału jest również przewlekły stres, którego należy unikać na tyle, na ile jest to możliwe.
